جزیره روز پیشین

وضعیت مملکت ات که بد است همه کتاب ها را پاک بکو که وقت مردم را نگیری

روبرتو دولا گریو،مردی که عنوان درغگوی بی اعتقادی و جعل کننده اخبار را با خود یدک می کشد ، به هنگام سفر با کشتی گرفتار خشم طبیعت و طوفان می گردد و پس از انهدام کشتی، به درون دریا پرتاب می شود اما بهوسیله یک تخته چوبی بزرگ از غرق شدن نجات می یابد و پس از چند روز سر گردانی بر سطح آبی با کشتی عظیم و متروکه ای به نام دفنه برخورد می کند.
پس از اندکی استراحت و تغذیه از غذا و خواروباری که در آشپزخانه دفنه موجود بود، روبرتو نیرو و توانش را باز می یابد و در این مکان آرام و متروک در پهنه دریایی که به عدم شباهت دارد، تصمیم به نوشتن خاطراتش می گیرد. اوخود در نخستین سطوراز دفترچه خاطراتش می نویسند:« و من در تنهایی و انزوای هستی به سر می برم، ظلمتی روشن و شعله ای خاموشم. شبهی مبهم که ذهنم با گرفتن شکل، همیشه در این مبارزه تضاد ها به نتیجه مساوی می رسد!!». در این نقطه است که اکو در پس یاد آوری خاطرات مردی از جرگه روشنفکران عهد رنسانس به بازآفرینی ساختاری ازاندیشه و تفکر می پردازد که بعد ها به فلسفه عهد روشنگری شهرت یافت و از بطن خود فرزندان خلفی مانند ماتریالیسم- اومانیسم- سکولاریسم و راسیونالیسم را به دنیا آورد.
اکو که خود یکی از اندیشمندان بنام سکولار دنیاست ( و کتاب ایمان یا بی ایمانی و نام گل سرخ نمایانگر اندیشه های اکو در باب عرصه های مختلف اجتماعی- سیاسی و مذهبی حیات بشری است) در فصول آینده کتاب دیدگاه های عقل گرایانه ، نقادانه و شکاکانه خود و همفکرانش را به نمایش می گذارد، و سرانجام پس از پیوند زدن چندین رودخانه عظیم(اصولی از اومانیسم- انسان گرایی و سکولاریسم، قدیسیت زدایی و...) شالوده تفکری را در مقابل ما قرار می دهد که بشر نوین را متولد کرد و به مدرنیسم ختم شد، بازی طولانی از حیات اجتماعی غرب که با انقلاب صنعتی و رنسانس آغاز گشت و اکنون بعد از چند قرن نشانه افول و سقوط را در خود نمایان می کند وسیلی از فلسفه های معتدل کننده و حتی افراطی را به دنبال خود دارد( مانند پست مدرنیسم و بنیاد گرایی مذهبی که در گوشه و کنار جهان دوباره قد علم کرده و دنیای مدرن را به چالش می طلبد)
درهر یک از فصول کتاب ما با دوره ای از زندگی بشریت آشنا می شویم که اندیشه های متافیزیکی اش در هجوم علوم جدید و کشفیات متعدد و نظریه های متنوع غرق می شود و جایش را ساختاری منسجم از اندیشه های فیزیکی می گیرد که پی درپی در حال اصلاح خویش است و از هیچ برهانی به جز علیت ( نظریه علت و معلول) و هیچ خداوندی(به جز عقل خود سیاد نقاد) تبعیت نمی کند. سیلی کوبنده که انبوهی از مذاهب باستانی( اینکا و شمن ها) و مذاهب دنیای متمدن( مانند مذاهب توحیدی و...) را با خود می برد و با قدیسیت زدایی از اندیشه های رمز و راز گونه مذهبی و عرفانی، نظامی از قوانین فیزیکی را در مقابل ما قرار می دهد که هر لحظه در شناختش باید کوشید. در جای جای رمان فضا و تصاویری عجیب وغیر معمول و سورئالیستی به وضوح دیده می شود که نگاه پر اغماض و علاقه مند خواننده را می طلبد و مفاهیم فلسفی و پرسش بر انگیز که خود را در نثری رمانتیک و منحصر به فرد( که با خیل عظیمی از کنایه ها و ضرب المثل های زبان لاتین مزین شده است!) به خواننده عرضه می کنند.
اکو در فصول پایانی کتاب به حیله و روش زیرکانه خود برای بازگویی عقایدش اعتراف می کند و می گوید: لازم است بگویم این غیر ممکن نیست که شخص دیگر آن مطالب صادقانه و خاطرات موشکافانه را نوشته باشد. شخصی که در پرده خاطرات شخص فقط قصد داشته حقیقت را تعریف کند. و این اعتراضی جسورانه است چرا که من با چنین سخنانی هر گونه تاثیرات شاعرانه و مربوط به داستان نویسی رمانتیک گونه خود را از دست خواهم داد و به همین دلیل ناچار باید از آن صرف نظر کنم!)